Of het nu gaat om zwemmen in koud water, onderdompeling in koud water, cryotherapie of een andere variant daarvan – koud water therapie is de afgelopen tien jaar ongelooflijk snel in populariteit gegroeid. Mensen zijn er bijna aan verslaafd, en het is gemakkelijk te zien waarom: de helderheid, energie en positiviteit die met koud water therapie kan worden bereikt, zijn vaak vrij diepgaand.
Het lijkt misschien contra-intuïtief om aan koud water therapie te doen, vooral in meer extreme variaties zoals zwemen in ijskoud water of cryotherapie. Wie wil zich nu ook onderdompelen in temperaturen tussen de 2 en 15 graden Celsius en zich blootstellen aan ijskoud water, terwijl hij in plaats daarvan een lekker warm bad zou kunnen nemen? Toch verklaren de fysieke en mentale gezondheidsvoordelen, naast het gevoel zich te verbinden met de natuur en met zichzelf, al snel het fenomeen.
De effecten van onderdompeling in koud water
Hoewel de wetenschap nog jong is en de gegevens over dit onderwerp nog steeds toenemen, zijn er al veel anekdotische en wetenschappelijke rapporten over de gunstige effecten van onderdompeling in koud water uitvoerig geregistreerd. Veel fitness- en wellnessprofessionals, auteurs, journalisten en bloggers hebben de onderdompeling in koud water aangeprezen als een soort wondermiddel voor zowel de geestelijke als de lichamelijke gezondheid.
Daar is een goede reden voor. Zich regelmatig onderdompelen in koud water leidt tot vrij ingrijpende fysiologische veranderingen. Deze handeling bevordert zelfcontrole, een gevoel van mindfulness en een vertrouwen in en helderheid van het denken, die instrumenteel zijn voor het opbouwen van een gezonde, positieve mentaliteit.
Als je koude onderdompelingstherapie uitprobeert, zal je merken dat je meer leeft in het ‘nu’. Dit klinkt misschien wat vaag, maar hoe meet of definieer jij ’tegenwoordigheid’? – het is een echt, waardevol iets waar veel mensen baat bij hebben. Het is moeilijk om bij het onderdompelen in koud water aan iets anders te denken dan aan het koude water en aan hoe jij je voelt op dat moment. De fysieke sensaties en de mentale strijd nemen het over, wat betekent dat stress en alle andere zorgen, externe inputs en afleidingen worden weggenomen. Je leeft volledig en oprecht in het moment.
Bij regelmatig gebruik van koude onderdompelingstherapie zijn er enkele fysiologische veranderingen die zich zowel direct als in de loop van de tijd voordoen. Ze dragen bij aan een grotere persoonlijke positiviteit.
Om te beginnen kan een onderdompeling in koud water je gelukkiger maken. Het kan zelfs worden gebruikt om symptomen van depressie en angst te behandelen. Een recent verslag, gepubliceerd in het British Medical Journal, vond dat de effecten van het zwemmen in ijskoud water een ontstekingsremmend effect hadden. Daarom zou dit een potentiële behandeling voor depressie kunnen zijn, omdat depressie vaak gepaard gaat met hoge niveaus van ontsteking in de hersenen.
Naarmate onze ledematen kouder worden en de koude receptoren in onze huid geactiveerd worden, worden er vanuit onze zenuwuiteinden elektrische impulsen naar onze hersenen gestuurd. Tegelijkertijd wordt het bloed naar onze kernorganen geleid. Dit verse bloed levert meer zuurstof en voedingsstoffen en zorgt voor een zacht ontgiftende werking in onze hersenen. Dit alles zal leiden tot meer energie naarmate de vasculariteit verbetert.
Studies hebben aangetoond dat onderdompeling in koud water ook het niveau van dopamine, serotonine en beta-endorfine kan verhogen. Deze dragen allemaal, op belangrijke manieren, bij aan het geluks- en welzijnsniveau. Verhoogde niveaus van dopamine, serotonine en beta-endorfine zullen helpen om depressies te bestrijden en de symptomen van stress en angst te verminderen. Bovendien staan ze centraal in de pijnbestrijding, wat betekent dat het algehele welzijn zal verbeteren met regelmatige koude-onderdompelingstherapie, en dat vooral bij mensen die lijden aan depressie en stress als gevolg van chronische pijn.
Mensen die in koud water zwemmen, vertellen vaak over de ‘post-swim high’ of ‘glow’. Dit is een intens gevoel van euforie dat deels wordt veroorzaakt door de oefening zelf, deels door het gevoel van gecentreerde mindfulness, en deels door de verhoogde niveaus van dopamine, serotonine en beta-endorfine die door hun lichaam zullen razen. Koude onderdompelingstherapie levert vergelijkbare resultaten, waardoor de deelnemers direct na de behandeling euforisch, gelukkiger en rustiger zijn in hun dagelijks leven.
Bovendien kan een onderdompeling in koud water je helpen om beter te slapen. Slaaptekort en langdurige vermoeidheid kunnen leiden tot meer angst en momenten van depressie. Aan de andere kant zullen verbeterde slaappatronen en een diepere slaap leiden tot een afname van de depressieve symptomen en een verbeterd vermogen om met stress om te gaan.
Ten slotte kan een onderdompeling in koud water een fantastisch mechanisme zijn voor het opvangen van stress. Herhaaldelijk gebruik kan helpen om de vecht-of-vluchtreactie te trainen, omdat de stressmechanismen van het lichaam worden geactiveerd door de plotselinge blootstelling aan kou. De vecht-of-vluchtreactie van het menselijk lichaam is een evolutionaire aanpassing die ons helpt om potentiële bedreigingen het hoofd te bieden. Het komt vaak in gevaarlijke, zeer stresserende of ongemakkelijke situaties voor en is een volkomen natuurlijke en logische reactie. Door het te stimuleren met behulp van onderdompeling in koud water laten we cortisol (het ‘stresshormoon’) vrij en verhogen we onze hartslag en bloeddruk.
Bijna elke dag ervaren we op zijn minst kleine versies van deze vecht-of-vluchtreactie. Hopelijk ervaren we het niet vaak in zijn geheel, hoewel dat voor de meesten onder ons wel ooit het geval zou kunnen zijn. Deze kleine reactie is echter nog steeds een direct gevolg van stress. Na verloop van tijd kan dit chronisch worden: langdurige stress kan leiden tot ernstige fysieke problemen, zoals hoge bloeddruk, hartproblemen en spanning in de spieren.
De aanpassing aan koud water – een proces waarbij herhaalde onderdompelingen in koud water deze chronische stress respons kunnen verminderen naarmate het lichaam aan het koude water gewend raakt – kan deze hoge stress respons op externe stimuli mogelijk verzachten. Door het activeren van de vecht-of-vluchtmechanismen van ons lichaam, in een gecontroleerde omgeving, kan ons lichaam beter leren hoe we er in ons dagelijks leven mee om moeten gaan.
Hoewel dit op dit moment grotendeels wetenschappelijk ongefundeerd is, komt het zeker overeen met de ervaringen en persoonlijke getuigenissen van de voorstanders van koud water. Veel mensen melden dat de ervaren stressniveaus, bij het ondergaan van een regelmatige koud water therapie, zijn gedaald. In de eerste plaats, beginnen inderdaad veel mensen met deze therapie als een behandeling voor stress, angst en/of depressie (een triumviraat dat vaak samenkomt).
Koud water onderdompelingstherapie kan je dus van een mogelijks noodzakelijke manier voorzien om het hoofd te bieden aan de stress en de uitdagingen die het dagelijks leven met zich meebrengt.
Beoefenaars van koud water onderdompelingstherapie hebben de neiging gelukkiger, rustiger en energieker te worden dankzij de combinatie van verhoogde niveaus van dopamine, serotonine en beta-endorfine, van weerstand tegen cortisol en andere veel voorkomende stress symptomen, en van een verbeterde slaap.
